Nominal Değer ve Reel Değer Nedir?

DR. MURAT ERGÜVEN / ARAŞTIRMACI YAZAR

İslâmi Finans Bağımsız Denetçi / İslâmi Finansal Kurumlar ve Araçlar Uzmanı

NOMİNAL DEĞER VE REEL DEĞER NEDİR?

1. Nominal Değer Nedir?

  • Nominal Değer, bir ekonomik büyüklüğün cari fiyatlarla (mevcut fiyatlarla) ifade edilen değeridir. Nominal değer bir kıymetin üzerinde yazan değerdir.
  • Meselâ:
    • T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan her bir devlet iç borçlanma senedinin (DİBS) nominal değeri, üzerinde fiilen yazan değer olan 100 TL’dir.
    • Aynı şekilde 200 TL banknotun nominal değeri üzerinde yazan değer olan 200’dir.

Özellikleri:

  • Enflasyondan arındırılmamış bir değerdir.
  • Doğrudan piyasa fiyatlarını yansıtır.

2. Reel Değer Nedir?

  • Reel Değer, enflasyon etkisinden arındırılmış bir ekonomik büyüklüğü ifade eder. Bir başka ifadeyle nominal değer alım gücünü temsil etmezken, reel değer paranın satın alma gücünü de temsil eden gerçek değer anlamına gelmektedir.
  • Reel değer, nominal değer ile birlikte fiyat değişimlerini (enflasyon oranlarını) dikkate alarak hesaplanır.
  • Paranın reel değerini enflasyon, döviz kuru gibi olgular etkiler.

Meselâ:

  • Belli bir tarihte 100 TL ile satın alınabilecek x miktar “A” malı ya da hizmeti var. Daha ileri bir tarihte 100 TL ile satın alınacak “A” malı ya da hizmeti için miktar x’ten küçük ise 100 TL’nin reel değeri düşmüştür. Yani 100 TL’nin nominal değeri üzerinde yazan değer iken, reel değeri 100 TL ile alabileceklerinizdir. 100 TL ile alabilecekleriniz azaldı ise paranın reel değeri düşmüştür.
  • Ekonomi ile ilgili olan herhangi bir istatistiğin nominal değeri, verilen zamandaki para biriminin değeriyle ölçülür. Reel değer ise aynı istatistiğin enflasyona göre ayarlandıktan sonraki halini gösterir. Herhangi bir ekonomiye ait istatistiki verinin nominal değeri, o verinin o dönemdeki fiyat düzeyine bakılarak oluşmuştur. Diğer yandan, aynı verinin reel değeri, enflasyona göre düzeltilmiştir. Ekonomide genel olarak reel değere daha çok önem verilmektedir.

Meselâ:

  • 2025 yılında maaşınız 10.000 TL (nominal değer) ama 2025’te enflasyon oranı %20 ise, bu maaşın reel değeri, enflasyonun satın alma gücü üzerindeki etkisi dikkate alınarak daha düşük olacaktır.

Sonuç olarak:

  • Nominal Değer, yüzeydeki görünümü, yani parasal değeri yansıtır. Ancak bu değerin ekonomik gücünü anlamak için Reel Değer analiz edilir.
  • Reel Değer, enflasyonun etkisini hesaba katarak bireyler ve ekonomiler için daha gerçekçi bir tablo sunar.

Bu kavramlar, ekonomik analizlerde gelirler, büyüme oranları, yatırımlar ve tasarrufların değerlendirilmesinde kritik bir öneme sahiptir.