Asgari Ücret, Enflasyon ve Maaş Zammı Üzerine Bir Değerlendirme

DR. MURAT ERGÜVEN ARAŞTIRMACI YAZAR

İslâmi Finans Bağımsız Denetçi / İslâmi Finansal Kurumlar ve Araçlar Uzmanı

ASGARİ ÜCRET, ENFLASYON VE MAAŞ ZAMMI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Enflasyonist bir ekonomide, özellikle sabit gelirli kesimlerin alım gücü sürekli olarak aşınmakta ve hayat standartları gerilemektedir. Bu bağlamda maaşlara yapılan enflasyon oranındaki artışlar teknik olarak gerçek bir zam değil, enflasyonun tüketici alım gücünde yol açtığı kaybı telafi etmek amacıyla yapılan bir düzenleme diğer bir ifadeyle kaybolan alım gücünün telafisinden ibarettir. Zam, terimsel olarak mevcut maaşa yapılan ek bir artış, bir fazlalık anlamına gelir. Ancak, enflasyon oranında yapılan maaş artışları, gelir sahiplerinin aynı mal ve hizmetleri satın alabilmeleri için alım gücünün korunmasını amaçlayan bir düzenlemedir.

Enflasyonun Sabit Gelirli Üzerindeki Etkisi

Enflasyon, fiyatlar genel seviyesinin yükselmesi sonucunda para biriminin alım gücünün düşmesine yol açar. Meselâ:

  • Bir çalışanın yılbaşında 50.000 TL maaş aldığı ve Aylık enflasyon %5, yıllık enflasyonun %60 olduğu bir ekonomide, yıl sonunda bu maaş rakamsal olarak 50.000 TL’de sabit kalsa bile gerçek alım gücü %60 oranında azalarak 20.000 TL’ye düşer.
  • Aynı senaryoda, işverenin yıl sonunda maaşlara %30 oranında artış yaptığını varsayalım. Bu durumda maaş 65.000 TL’ye çıkacaktır. Ancak bu artış, kaybolan %60’lık alım gücünün yalnızca yarısını telafi eder. Reel olarak çalışan, önceki yılın maaşıyla kıyaslandığında %30 daha düşük bir alım gücüne sahip olacaktır.
  • Burada verdiğimiz örnek nominal artış ile reel artış arasındaki kritik farkı açıkça ortaya koymaktadır. Enflasyon oranında yapılan artışlar diğer bir ifadeyle maaş güncellemeleri, alım gücünü korur ve alım gücünün yalnızca enflasyon oranını telafi eder. Gerçek bir maaş zammı olabilmesi için enflasyon üzerinde bir artış olması gerekmektedir.

Reel Artış ve Nominal Artış Ayrımı

Enflasyonist ekonomilerde gerçek zamdan bahsedebilmek için iki temel aşama gereklidir:

  1. Denkleştirme: Öncelikle enflasyon oranında bir maaş güncellemesi diğer bir ifade ile enflasyon oranında bir dengeleme yapılarak (reel artış)  alım gücündeki kayıplar telafi edilebilir.
  2. Ek Artış: Enflasyon oranında yapılan artışın üzerine ek bir artışın (nominal artış) sağlanması gerekir. Ancak bu durumda çalışan reel olarak maaşında bir artış elde eder.

Meselâ, %60’lık bir enflasyon oranında maaşlar önce %60 oranında güncellenmeli, ardından bunun üzerine ek bir artış yapılmalıdır. Bunlar yapıldığı taktirde maaş sahipleri reel bir gelir artışı elde etmiş olurlar.

Sonuç ve Öneriler

Enflasyonist bir ekonomide maaş artışlarının adil ve şeffaf bir şekilde yapılabilmesi için şu adımlar önerilir:

  1. Denkleştirme: Maaşlar öncelikle enflasyon oranında güncellenmelidir. Enflasyon oranındaki maaş artışları “zam” değil, “denkleştirme” veya “alım gücü telafisi” olarak tanımlanabilir.
  2. Şeffaflık: İşverenler, çalışanlara maaş artışlarını reel ve nominal olarak açıkça ifade etmelidir.
  3. Reel Zam: Enflasyon oranındaki kayıplar telafi edildikten sonra, gerçek anlamda bir zam yapılmalıdır.

Sonuç olarak, enflasyonist bir ekonomide maaşlara yapılan artışlar zam olarak değil, bir denkleştirme olarak görülmelidir. Enflasyon üzerinde artış yapıldığında reel artış sağlanmış olacak ve böylelikle çalışanların alım gücü de artırılmış olacaktır. Bu tür bir yaklaşım çalışanlarla işverenler arasındaki güveni güçlendirecek ve adil bir düzenin tesis edilmesini de sağlayacaktır.